HEMOSTATİK SÜNGƏR NƏDİR VƏ NECƏ İŞLƏYİR?

Tibb sahəsində həyat qurtaran ən mühüm vasitələrdən biri də qanaxmanın vaxtında və effektiv şəkildə dayandırılmasıdır. İstər cərrahi əməliyyatlarda, istərsə də qəfil yaralanmalarda qanaxmanın idarə olunması həyati əhəmiyyət daşıyır. Bu məqsədlə istifadə olunan ən etibarlı vasitələrdən biri də hemostatik süngərdir. Son illərdə həm Azərbaycanda, həm də dünyada geniş yayılmış bu tibbi məhsul həkimlərin və xəstələrin həyatını asanlaşdırır.

 

Hemostatik süngər anlayışı

Hemostatik süngər – qanaxmanı dayandırmaq üçün xüsusi olaraq hazırlanmış, əsasən absorbsiyalı jelatin və ya kolagen tərkibli tibbi vasitədir. Onun əsas funksiyası yaralanmış toxumalara və ya əməliyyat sahəsinə tətbiq edildikdə qanı soraraq laxtalanmanı sürətləndirməkdir. Bu süngərlər tamamilə steril olur və bədənin içində qalarsa müəyyən müddət ərzində sorularaq yox olur.

Tarixi və inkişafı

Hemostatik vasitələrin tarixi çox qədimdir. Qədim dövrlərdə insanlar qanaxmanı dayandırmaq üçün otlardan, gil və ya digər təbii materiallardan istifadə edirdilər. Müasir hemostatik süngərin ilk formaları XX əsrin ortalarında hazırlanıb və əsasən donuz dəri kollageni əsasında istehsal olunurdu. Sonrakı illərdə texnologiyaların inkişafı ilə jelatin əsaslı süngərlər və biouyğun polimerlər meydana gəldi.

Bu inkişaf sayəsində bu gün istifadədə olan hemostatik süngərlər həm daha təhlükəsiz, həm də daha effektivdir. Onlar bədənin immun sisteminə zərər vermir, allergik reaksiyalar yaratmır və əməliyyat sahəsində tam sorula bilir.

 

Necə işləyir?

Hemostatik süngərin işləmə prinsipi olduqca sadə, lakin eyni zamanda təsirlidir:

1. Qanı sorur – Süngər toxumaya yerləşdirildikdə sürətlə qanı hopdurur.

2. Səth sahəsini artırır – Laxtalanma faktorları süngərin səthinə toplanaraq prosesin sürətlənməsinə şərait yaradır.

3. Tromb əmələ gətirir – Qan hüceyrələri və zülallar süngərin lifli quruluşunda ilişərək möhkəm laxtalanma yaradır.

4. Bədənin sorulma prosesi – Əgər süngər çıxarılmasa, müəyyən müddətdə orqanizmdə sorularaq təbii şəkildə yox olur.

 

İstifadə sahələri

Hemostatik süngər bir çox tibbi istiqamətlərdə istifadə edilir:

• Cərrahiyyə əməliyyatları – qarın boşluğu, ürək-damar, neyrocərrahiyyə və digər əməliyyatlarda qanaxmanın idarəsi.
• Stomatologiya – diş çıxarılması və ya diş ətində əməliyyatlardan sonra qanaxmanın dayandırılması.
• Travmatologiya – qəfil qəzalar, kəsiklər, travmalar zamanı qanaxmanın sürətli qarşısını almaq.
• Təcili yardım – hərbi əməliyyatlarda, qəza yerlərində, təcili tibbi yardım briqadaları tərəfindən istifadə olunur.
• Oftalmologiya – göz cərrahiyyəsində incə qan damarlarının qanaxmasını dayandırmaq üçün.

 

Üstünlükləri

Hemostatik süngərin geniş yayılmasının əsas səbəbi onun digər metodlarla müqayisədə daha üstün olmasıdır:

• Tez təsir göstərir – qısa müddətdə laxtalanma prosesini sürətləndirir.
• Sterildir və təhlükəsizdir – mikrobların yaranmasının qarşısını alır.
• Bədəndə sorula bilir – əməliyyatdan sonra çıxarılmasına ehtiyac qalmaya bilər.
• Çoxfunksiyalıdır – müxtəlif tibbi sahələrdə tətbiq oluna bilir.
• Asan istifadəlidir – kiçik ölçülü, yüngül və praktikdir.

 

Digər qanaxma dayandırıcılarla müqayisə

Hemostatik süngərdən əlavə qanaxmanı dayandırmaq üçün müxtəlif vasitələr mövcuddur:

• Qazlı bintlər və təzyiq sarğıları – daha sadədir, lakin hər zaman kifayət qədər effektiv olmur.
• Kimyəvi hemostatiklər (toz, jel və sprey) – sürətli təsir göstərsə də, bəzi hallarda allergiya riski yarada bilər.
• Kauterizasiya (yandırma) – xüsusilə cərrahiyyədə istifadə edilir, amma toxumalara zərər verə bilər.

Hemostatik süngər isə həm təhlükəsizlik, həm də effektivlik baxımından çox vaxt üstün sayılır.

 

İstifadə qaydaları və təhlükəsizlik tədbirləri

Hemostatik süngər tibbi personal tərəfindən steril şəraitdə tətbiq edilməlidir. Əsas qaydalar bunlardır:

• Süngər yalnız qanaxma sahəsinə yerləşdirilir.
• Əgər kiçik qanaxmadırsa, süngər kəsilərək uyğun ölçüyə salınır.
• Bəzi hallarda süngər çıxarılmadan orqanizmdə qala bilər, lakin həkimin göstərişi vacibdir.
• İnfeksiya ehtimalının qarşısını almaq üçün istifadədən əvvəl və sonra steril qaydalara əməl edilməlidir.

 

Tibbi bazarda əhəmiyyəti və gələcək inkişafı

Bu gün hemostatik süngər yalnız xəstəxanalarda deyil, həm də fərdi tibbi yardım çantalarında rast gəlinir. Onun əlçatanlığı və istifadəsinin sadəliyi tibbin müxtəlif sahələrində geniş yayılmasına səbəb olub.

Gələcəkdə isə biotexnologiyaların inkişafı ilə daha tez sorulan, allergiya riski olmayan, hətta antibakterial xüsusiyyətlərə malik süngərlərin hazırlanacağı gözlənilir. Bu da onları daha da faydalı və təhlükəsiz edəcək.

 

Hemostatik süngər müasir tibbin ayrılmaz hissəsidir. O, həm gündəlik cərrahiyyədə, həm də fövqəladə hallarda həyat qurtaran vasitə kimi qəbul olunur. Onun sadə quruluşu, istifadəsinin rahatlığı və effektivliyi tibbi personal üçün böyük üstünlükdür.

 hemostatik süngər nədir, hemostatik süngərin istifadəsi, qanaxma dayandırıcı vasitələr, cərrahi süngər, tibbi sərf məhsulları, steril tibbi məhsullar.